Hakka-Doğru - 35 Sultan V. Mehmed Reşad Han

Sultan V. Mehmed Reşad Han

Babası : Sultan Abdülmecid
Annesi : Gülcemal Sultan
Doğduğu Tarih : 2 Ekim 1844
Padişah olduğu tarih : 27 Nisan 1909
Öldüğü Tarih : 3 Temmuz 1918

Sultan Mehmed Reşad, otuzbeşinci padişah olarak Osmanlı tahtına çıktı. Sarayda iyi bir eğitim alarak yetişti. İyi Farsça öğrenmiş, tarih kitapları okuyarak Türk tarihini iyi incelemişti. Devlet idaresini teslim alıncaya kadar, dört padişah dönemini yaşamış, önemli deneyimler kazanmıştı. Osmanlı Sultanları içinde en yaşlı şehzade olarak, 65 yaşında padişah olmuştu.

İktidarı teslim aldığında, Osmanlı Devleti meşrutiyetle idare ediliyordu. Yani sultan yetkilerini seçilmiş bir Meclis ile paylaşıyordu. Sultan Reşad ağabeyi II. Abdülhamid döneminde, I. Meşrutiyet ve II. Meşrutiyetin ilan edilmesini yaşamıştı. Ülkenin içinde bulunduğu siyasî çekişmeler, İttihat Terakki Partisi’nin tutumu, ağabeyinin sürgüne gitmesine sebep olmuştu. Yakın çevresine “ben işe karışacak olursam, biraderin suçu ne idi?” diyerek, devlet işlerine fazla karışmadığını ima ediyordu. Ülke ise en zor günlerini yaşıyordu. İttihat Terakki Partisi Meclis’te çoğunluğu bulunmasına rağmen, sorunlar karşısında yetersiz kalıyordu. Ekonomik durum düzeltilemediğinden borçlanmalar devam ediyordu.

Bu tarihlerde Anadolu, Batı Devletleri’nin ve Rusya’nın çıkarlarının çatıştığı bir coğrafî alan olmuştu. İtalya hepsinden önce davranıp, Trablusgarb’ı kendine bağlamak için askerî harekete geçmiş, kısa bir süre sonrada oniki adayı ele geçirmişti. Yüzyılın sonunda kurulan Karadağ ve Sırbistan ise Bulgarlarla da anlaşıp Balkan Savaşı’nı başlatarak, Edirne-Çatalca’ya kadar gelmişlerdi. Devlet, II. Balkan Savaşı ile durumunu kurtarmış ve işgalcileri Edirne sınırları dışına çıkarabilmişti. Barış görüşmeleri tamamlanmadan I. Dünya Savaşı başlamış, Osmanlı Devleti de Almanya’nın yanında savaşa katılmıştı.

Belki de tarihimizin en önemli dönüm noktası Kasım 1914 savaşa katılmamız ile 30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi’nin imzalanması arasında geçen zaman sürecidir. Savaşa Osmanlı İmparatorluğu adına İttihat Terakki Partisi ileri gelenleri Cemal, Talat ve Enver Paşalar karar vermişlerdi. Savaş sırasında devletin adı “İstanbul Hükûmeti” olmuştu. 3 Kıtaya yayılan İmparatorluk sadece İstanbul ve çevresindeki alanda sıkışıp kalan küçük bir coğrafi bölgenin içinde iktidar gücü oluşturabilmişti.

Sultan Mehmed Reşad, orta boylu, açık tenli, mavi gözlü, kır sakallı ve biraz topluca idi. Kendisini iyi yetiştirmiş, nazikliği ve terbiyesi ile çevresinin ilgisini çekmiştir. Çok hassas bir yapıya sahip olup, kendisine hizmet edenlere de nazik davranırdı. Çok kuvvetli bir hafızası vardı. Yaşına göre kitap ve gazeteleri gözlüksüz okuyabilirdi.

27.04.1909	II. Abdülhamid’in tahttan indirilmesi. V. Mehmed’in (Mehmed Reşad) Padişahlığı.
05.05.1909	Tevfik Paşa’nın istifası, Hüseyin Hilmi Paşa’nın sadareti.
28.12.1909	Hilmi Paşa’nın istifası, Roma Elçisi Hakkı Bey’in sadareti.
19.01.1910	Çırağan Yangını.
01.04.1910	Arnavutluk isyanı.
03.07.1910	Rumeli’de bulunan kilise ve okullarla ilgili kanunun kabulü.
29.07.1910	Bağdad demiryolu hakkında Osmanlı-İngiliz görüşmeleri.
19.08.1910	Bağdat ve İran demiryolları hakkında Alman-Rus Anlaşması.
03.1911	İtalya’nın Osmanlı Devletine harp ilânı. Arnavutluk’daki Katoliklerin ayaklanması.
05.06.1911	Sultan Reşad’ın Rumeli gezisi.
06.1911	Arnavutluk isyanının bastırılması.
28.07.1911	İtalya’nın Trablusgarp ve Bingazi’den Osmanlı kuvvet ve yönetiminin çekilmesi hakkında ültimatomu.
23.08.1911	Fas hakkında Alman-Fransız anlaşması.
29.09.1911	Hakkı Paşa’nın istifası, Said Paşa’nın sadareti. İtalya’nın Osmanlı Devleti’ne harp ilanı. Babıâli’nin büyük devletlere başvurusu, Trablusgarp işine karışmamaları isteği.
01.10.1911	İtalyanların Trablusgarp ablukası.
23.10.1911	Rusların Boğazlar üzerinde istekleri.
31.10.1911	Babıâli’nin İngiltere’ye ittifak önerisi.
03.11.1911	Sırp-Bulgar ittifakı.
05.11.1911	İtalyanların Trablusgarp’ı ilhakı kararı.
04.12.1911	Türk-Bulgar sınır çatışması.
16.12.1911	Hükûmetin “Kanun-i Esasi”nin 35. maddesindeki değişiklik tasarısı.
25.12.1911	Trablusgarp işinde Rusya’nın arabuluculuk önerisi.
29.12.1911	Trablusgarp işinde Büyük devletlerin arabuluculuk önerisi.
30.12.1911	Hakkı Paşa’nın istifası, Said Paşa’nın sadareti.
01.01.1912	Said Paşa’nın yeniden sadareti.
18.01.1912	Mebusan Meclisi’nin dağıtılması.
18.04.1912	Yeni Mebusan Meclisi’nin açılması.
17.05.1912	İtalyanların Oniki Ada’yı ele geçirmesi.
10.06.1912	Arnavutluk ayaklanması.
09.07.1912	Harbiye Nazırı Mahmud Şevket Paşa’nın istifası.
17.07.1912	Said Paşa’nın istifası, Sadaretin Tevfik Paşa’ya önerilmesi.
18.07.1912	İtalyanların Çanakkale Boğazı’na saldırısı.
22.07.1912	Gazi Ahmet Muhtar Paşa’nın sadareti.
02.08.1912	Karadağ’lıların sınır üzerine saldırıları
08.10.1912	Balkan Harbi’nin başlaması.
15.10.1912	Osmanlı-İtalyan barışı (Ouchy Anlaşması)
29.10.1912	Gazi Ahmed Muhtar Paşa’nın istifası, Kamil Paşa’nın sadareti.
01.11.1912	Sürgünde bulunan Sultan Abdülhamid’in Selânik’den İstanbul’a nakli.
23.01.1913	İttihat ve Terakki’nin darbesi. Kamil Paşa’nın azli, Mahmut Şevket Paşa’nın sadareti.
30.05.1913	Balkan Harbi’nin sona ermesi. (Londra barışı)
11.06.1913	Şevket Paşa’nın öldürülmesi, Halim Paşa’nın sadarete geçmesi. İttihat Terakki’nin güçlü iktidar dönemi.
21.07.1913	İkinci Balkan Harbi, Edirne’nin düşmandan alınması.
14.12.1913	Alman Askeri Islahat Heyeti’nin İstanbul’a gelmesi.
08.02.1914	Doğu Anadolu hakkında Osmanlı-Rus Anlaşması.
15.02.1914	Alman-Fransız anlaşması. Osmanlı ülkesindeki çıkar alanlarının belirlenmesi.
06.03.1914	Güneybatı Anadolu hakkında İngiliz-İtalyan anlaşması.
14.04.1914	Padişah tarafından Meclis-i Mebusan’ın yeniden açılışı.
25.04.1914	Doğu Anadolu’ya gelecek iki yabancı müfettişin sözleşmelerinin imzalanması.
15.06.1914	Anadolu’da İngiliz-Alman çıkarlarını tespit eden anlaşma.
28.06.1914	Avusturya Veliahdı Arşıdük Ferdinand’ın Saray Bosna’da öldürülmesi.
28.07.1914	Avusturya’nın Sırbistan’a harp ilanı.
01.08.1914	Almanya’nın Rusya’ya harp ilanı.
02.08.1914	Osmanlı-Alman anlaşması, Osmanlı seferberliği. Meclisi Mebusan’ın süresiz kapatılması.
03.08.1914	Almanya’nın Fransa’ya harp ilanı.
10.08.1914	Almanya’dan satın alınan, Goben (Yavuz) ve Breslo (Midilli) gemileri Boğazlarda.
05.09.1914	Kapitülasyonların kaldırılması kararı.
09.09.1914	Alman harp gemilerinin Osmanlı Donanmasına katılması. Amiral Suşon’un Osmanlı Donanma komutanı olması.
27.10.1914	Osmanlı Donanması’nın Karadeniz’e çıkışı. Ruslarla çatışma.
02.11.1914	Rusya’nın Osmanlı Devleti’ne harp ilanı.
05.11.1914	İngiltere ve Fransa’nın Osmanlı Devleti’ne harp ilanı, İngiltere’nin Kıbrıs’ı ilhakı.
06.11.1914	Rus Donanmasının Karadeniz limanlarını topa tutması.
11.11.1914	Osmanlı İmparatorluğu’nun I. Dünya Harbi’ne girmesi.
23.11.1914	“Cihad-ı Ekber” kararı ve ilanı.
18.12.1914	Sarıkamış harekâtı.
04.01.1915	Türk Ordusu Romanya’da.
11.01.1915	Yeni Osmanlı-Alman anlaşması.
03.02.1915	Türk Kuvvetleri Süveyş kanalında.
19.02.1915	Çanakkale’ye ilk düşman saldırısı.
25.02.1915	Çanakkale’ye ikinci deniz saldırısı.
02.03.1915	Çanakkale’ye üçüncü deniz saldırısı.
04.03.1915	Çanakkale’ye çıkan İngiliz müfrezesinin geri püskürtülmesi.
06.03.1915	İngiliz ve Fransız ortak donanmasının Çanakkale tabyalarına denizden saldırısı.
18.03.1915	Çanakkale Zaferi.
28.03.1915	İngiliz Donanmasının İzmir’i bombalaması.
12.04.1915	Şuabiye (Irak) yenilgisi.
15.04.1915	Van’da Ermeni ayaklanması.
17.04.1915	Şidak’da Ermeni ayaklanması.
18.04.1915	Bitlis’de Ermeni ayaklanması.
20.04.1915	Van şehir içinde Ermeni ayaklanması.
25.04.1915	İngiliz ve Fransız kuvvetlerinin Gelibolu kıyılarına asker çıkarmaları. (Gelibolu harekât ve muharebelerinin başlaması)
09.05.1915	Gelibolu’da çetin muharebeler.
19.05.1915	Arıburnu muharebeleri.
02.06.1915	Ermenilerin harp ve harekât sahasından çıkarılmaları kararı.
08.08.1915	Conkbayırı muharebeleri.
09.08.1915	Mustafa Kemal’in Anafartalar Grup komutanlığı ve Conkbayırı’nı alarak İngilizleri Tuzla gölüne sürmesi, kesin mağlubiyetleri.
19.08.1915	İtalya’nın Osmanlı Devleti’ne harp ilanı.
06.09.1915	Osmanlı-Bulgar anlaşması.
21.10.1915	Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarının taksimi hakkında anlaşmaların başlaması.
20.12.1915	Düşmanın Gelibolu’dan (Çanakkale) çekilmeye başlaması.
03.01.1916	Sayks-Piko Anlaşması (Anadolu’nun taksimi)
09.01.1916	Düşmanın Çanakkale cephesinden çekilmesi.
01.02.1916	Veliahd Yusuf İzzeddin Efendi’nin intiharı.
27.06.1916	Mekke Şerifi Hüseyin’in isyanı.
02.06.1916	Rusların Karadeniz illerini işgali.
07.1916	Rusların Gümüşhane ve Erzincan’ı işgali.
30.08.1916	Osmanlı Devleti’nin Romanya’ya harp ilanı.
20.10.1916	Gizli taksim anlaşmalarına İtalya’nın katılması.
02.11.1916	Babıâli’nin Paris ve Berlin andlaşmalarının kaldırması.
03.11.1916	Mustafa Kemal’in Vestan’ı Ruslar’dan geri alışı.
07.12.1916	İngiltere’nin Türkiye’yi yok etme kararı.
12.12.1916	Osmanlı ve Müttefiklerinin barış önerileri.
03.02.1917	Said Halim Paşa’nın istifası, Talat Paşa’nın sadareti.
11.03.1917	Bağdad’ın düşman eline geçmesi.
03.1917	Rusya’da devrim ve ayaklanmalar.
04.1917	Amerika’nın İtilâf Devletleri yanında harbe katılması.
01.07.1917	Yunanistan’ın Osmanlı ve Müttefiklerine karşı harp ilânı.
07.11.1917	Aile kararnamesi’nin kabulü.
08.11.1917	Güney cephesinde geri çekilme.
11.1917	Rusya’da Bolşevik iktidarı.
04.12.1917	Osmanlı-Rus ateşkesi.
15.12.1917	Brest-Litovsk görüşmelerinin başlaması.
10.02.1918	II. Abdülhamid’in ölümü.
12.02.1918	Doğu Anadolu’da ordunun ilerlemesi. Rusların işgal bölgelerinden çekilmeleri.
13.02.1918	Erzincan’ın kurtuluşu.
24.02.1918	Trabzon’un kurtuluşu.
27.02.1918	Kars, Ardahan ve Batum’un geri alınması.
03.03.1918	Brest-Litovsk barış antlaşması.
13.03.1918	Erzurum’un kurtuluşu.
07.04.1918	Van’ın kurtuluşu.
03.07.1918	V. Mehmed Reşad’ın ölümü. VI. Mehmed Vahdettin’in Padişah oluşu.